Geschiedenis van de huiskamer klok

Klokken - wat moeten wij zonder ze? We gebruiken klokken in verschillende vormen en formaten, zoals die op onze mobiele telefoon, die door velen van ons ook nog als wekker wordt gebruikt. De grootvaders klok, die als centerpiece in vele huizen te vinden is. Of de stationsklok, die ons allemaal de tijd aangeeft op het treinstation. Maar hoe zijn deze ingewikkelde machines nou eigenlijk ontstaan?

Eerste vormen van de klok

Eén van de eerste vormen van een klok was de zonnewijzer. Dit instrument gaf met behulp van het zonlicht en schaduwen een indicatie van de tijd. Alhoewel deze niet vaak meer worden gebruikt kunnen wij ook in Nederland nog enkele vinden zoals de zonnewijzer in de Prinsentuin van Groningen. Deze staat ook nog bekend als de mooiste zonnewijzer in heel Nederland.

Ook de clepsydra, oftewel de waterklok, behoort tot één van de oudste soort klokken. Door middel van stromend water kon de waterspiegel worden bepaald, en deze kon weer helpen in het bepalen van de tijd. Super accuraat was de waterklok niet, en daarom werd hij het vaakst gebruikt voor korte tijdsmetingen.

De inspiratie achter de klok die wij nu kennen

In de 13de eeuw kwamen er grote ontwikkelingen op het gebied van tijdmetingen, en ontstond de eerste mechanische klok. Deze klok, die een turret clock of torenklok heet, maakte gebruik van specifieke onderdelen, zoals tandwielen en gewichten die ervoor zorgden dat de wijzers van de klok konden bewegen. Het maken van de eerste klok van zijn soort duurde ruim 10 jaren, en vanwege de kosten en de grootte, werd deze gezien als een prestige object. Het was zelfs zo prestigieus dat niet elke grote stad er één kon hebben.

De pendule klok

Alhoewel het al een grote ontwikkeling was dat er een mechanische klok bestond, was dit niet goed genoeg voor de Nederlandse Christiaan Huygens. Vanwege de mechaniek achter de mechanische klokken liepen deze wel 15 minuten achterstand per dag. In de 17de eeuw maakte Huygens het model voor de pendule klok, waarbij deze achterstand werd ingekort tot 15 seconden per dag. Na enkele jaren werd dit model in werking gebracht door de Britse William Clement. Deze nogal grote ontwikkeling op het gebied van klokken maakte de klok toegankelijk voor huishoudens.

Draagbare klokken

Vanwege de gevoeligheid van de pendule waren de klokken niet draagbaar, en ontstond dus de vraag voor draagbare klokken die mee konden worden genomen op schepen. De eerste ontwikkeling op het gebied van horloges kwam met de ontwikkeling van het veermechanisme, waarbij er gebruik werd gemaakt van een balansveer. De uitvinder van dit mechanisme, de Duitse Peter Henlein, werkte 10 jaren aan dit mechanisme, en ontwikkelde zo de eerste draagbare klok.

Het grootste probleem van deze eerste horloges was het gelijk laten lopen van deze horloges. Daarvoor ontwikkelde Jacob Zech, en daarna de Zwitserse Gruet de snek. Nog enkele jaren later, in 1675, kwamen Christiaan Huygens en de Britse Robert Hooke afzonderlijk op het idee om het veer over een balans wiel te laten draaien. Hierdoor werd het horloge nog nauwkeuriger.

Horloges - van sieraad tot werkende machines

Al door de ontwikkelingen van Zech en Gruet werd het horloge meer dan alleen een sieraad, maar het gebeurde pas veel later dat het horloge zoals wij die nu kennen - als polshorloge - werd ontwikkeld. Dat gebeurde op verzoek van Caroline Bonaparte, de jongere zus van Napoleon Bonaparte. De horloges die wij nu kennen, verschilt niet wezenlijk veel van de hare. De grootste ontwikkeling gebeurde in 1957, toen het eerste electrische horloge werd gemaakt. Deze gebruiken wij tot de dag van vandaag nog steeds.

Door de moderne technologie in de 20ste eeuw, en de ontwikkelingen van deze technologie sinds toen, ontstonden de atoomklok en de digitale wandklok. Deze twee soorten klokken zijn tot heden de meest nauwkeurige soorten, maar dit kan vanwege de snelle ontwikkeling van technologie nog gauw veranderen.