Meimaand – Mariamaand in ‘s-Hertogenbosch

Mei is in de Katholieke kerk de Mariamaand, wij in ’s-Hertogenbosch vieren dat op onze eigen manier.

Dit jaar is op vrijdag 30 april de opening van de meimaand van start gegaan in de Sint Jan. Het thema dit jaar is Maria, baken van hoop en troost. Op deze avond is De Zoete Moeder gehuld in haar nieuwe mantel. Dit jaar is het de mantel van Hoop en Troost die speciaal is ontworpen door Margiet Luyten. Daarna is Maria vanaf haar vaste plek in de Sint Jan verplaatst naar haar tijdelijke plek naast het altaar. Op een andere plek dan voorgaande jaren, alle Bosschenaren zijn nu in de gelegenheid om haar mantel van alle kanten goed te bekijken.

Blauw-witte vlaggen

In de gehele stad ’s-Hertogenbosch is goed te zien dat het de Mariamaand is. Door de gehele stad hangen namelijk de blauw-witte vlaggen. Maar waar komen deze kleuren vandaan?

Blauw: De kleur blauw is de kleur voor de hemel en is ook de kleur van Maria. Maria wordt in afbeeldingen meestal afgebeeld met een blauwe mantel.

Wit: De kleur wit is in de kerk een feestkleur, de kleur verwijst rechtstreeks naar Christus; het licht van de wereld. Maar de kleur wit staat ook voor maagdelijkheid of onschuld. De waarheid, goedheid, liefde en wijsheid, daarom is de kleur wit ook met Maria verbonden.

In het vroegere Rijke Roomsche Leven in ‘s-Hertogenbosch was de combinatiekleur blauw-wit een van de vele tradities als symbool voor Maria. Veel jonge meisjes droegen namelijk blauw-witte kleding. In het volksgeloof vielen ze door hun kleurkeuze onder de bescherming van de heilige maagd Maria. Ook beloofden veel zwangere vrouwen hun kindje aan Maria, de moeder van Jezus op te dragen, het kindje moest dan 7 jaar in het blauw-wit gekleed te worden, zelfs sokken en ondergoed, en de kerk controleerde dit zeer uitvoerig. Deze kindjes werden Mariakinderen genoemd. Maria had er namelijk voor gezorgd dat deze kinderen gezond ter wereld waren gekomen.

Traditie in ‘s-Hertogenbosch

De traditie van de Mariamaand in ’s-Hertogenbosch gaat ver in de tijd terug. In 1210 wordt er gestart met de bouw van de Sint Jan. In 1268 bouwde men ten noorden van de toren een doopkapel, welke los en op zichzelf stond. Dit is het begin van de tegenwoordige Mariakapel. In het begin van het bouwen van de Sint Jan was er nog geen sprake van de Mariaverering, de kapel diende alleen tot doophuis. Pas toen er in 1381 bij het beeld van de Zoete Moeder wonderbaarlijke dingen gebeurden, heeft de Zoete Moeder in de doopkapel een vast plekje gekregen. Vanwege de toestroom van Mariavereerders in ’s-Hertogenbosch en de Sint Jan is de kapel in de laatste jaren van de veertiende eeuw uitgebouwd. Toen het doopvond verplaatst werd naar de doopkapel is het oude doophuis de Mariakapel geworden.

Veel beroemdheden hebben ’s-Hertogenbosch bezocht en natuurlijk ook de Zoete Moeder. Tijdens de grote stadsbrand van 1419 werd een groot gedeelte van ’s-Hertogenbosch in de as gelegd. Gelukkig bleef, op het dak na, de Sint Jan en de Mariakapel gespaard. Toen in juli 1584 de bliksem insloeg was de schade groter. De middentoren van de kathedraal stortte brandend omlaag samen met de klokken en het uurwerk. Hierdoor had de Mariakapel aanzienlijk te lijden. Gelukkig kon de schade door de gemeente ’s-Hertogenbosch snel hersteld worden. Omstreeks het jaar 1500 waren een grootse plannen om de Sint Jan te verbouwen, de Mariakapel stond daarbij in de weg. Na diverse afwegingen zijn deze plannen niet doorgezet en hoefde de Mariakapel niet afgebroken te worden.

Omstreeks de helft van de 16^e eeuw hingen er donkere wolken boven ’s-Hertogenbosch en de Zoete Moeder. De protestantse hervorming probeerde de vesting ’s-Hertogenbosch binnen te dringen. Op 22 augustus 1566 drongen opstandelingen de Sint Jan binnen, de beeldenstorm had de Zoete Moeder bereikt. De Schutterij wist de Mariakapel en de kostbaarheden van de Sint Jan te bewaken. De dag daarop werd de Zoete Moeder in veiligheid gebracht door de Schutterij. De opstandelingen zijn daarna nog een aantal keer de Sint Jan binnengedrongen om deze te vernielen. Pas in april 1567 was de orde in ’s-Hertogenbosch weer hersteld.

Deze onrusten leidde tot de 80-jarige oorlog en de Republiek der Verenigde Nederlanden wilde de stad veroveren. Waar prins Maurits faalde slaagde prins Frederik Hendrik. Na de belegering door viel ’s-Hertogenbosch in 1629. De stad viel in Staatse handen en in de Sint Jan werden Protestantse kerkdiensten gehouden. De Zoete Moeder kwam via Antwerpen in Brussel terecht en in ’s-Hertogenbosch werd haar kapel in gebruik genomen als vergaderzaal. In Brussel werd de Zoete Moeder vereerd en regelmatig bezocht door Katholieke Bosschenaren van goede komaf. Daar wachtte zij rustig tot ze weer terug kon komen naar huis. In Brussel krijg zij de titel “Moeder van Zachtmoedigheid”.

In mei 1810, toen Napoleon de stad bezocht en de Sint Jan weer teruggaf aan de katholieke bevolking van ’s-Hertogenbosch, bleef de Mariakapel helaas nog leeg. De Zoete Moeder kon Brussel niet verlaten. Pas in 1853 kwam de Zoete Moeder terug. De aartsbisschop van ’s-Hertogenbosch kon zijn collega uit België overtuigen dat het beeld terug moest keren naar haar huis. Via een plechtige processie werd de Zoete Moeder de stad in gebracht en op haar troon geplaatst in de kapel in de Sint Jan.

Het Katholieke geloof mag onder het bewind van de Fransen weer beleid worden en daarmee komt de Mariaverering en de traditie van de meimaand in de stad in volle omvang terug.

Maar tijden veranderen, ook in ’s-Hertogenbosch. De actieve godsdienstigheid loopt sterk terug. Maar toch blijft de meimaand en Mariaverering in ’s-Hertogenbosch een traditie en wordt de maand nog steeds door veel mensen gevierd.

Zoete Moeder

Op de tweede zondag in mei, Moederdag, wordt de jaarlijkse Mariaomgang gehouden, Dit is een eeuwenoude bidtocht door het centrum van ’s-Hertogenbosch. Tijdens de bidtocht wordt De Zoete Moeder meegedragen door de leden van de Broederschap van Onze Lieve Vrouw. Naast de bisschop van ’s-Hertogenbosch lopen priesters, diakens, enz. mee. Het Bossche gilde De Oude Schuts en de Stadspijpers zorgen voor ruim baan voor de stoet. Ook broederschappen uit diverse steden worden uitgenodigd om deel te nemen.

In 2022 zijn de mariale vieringen op de zaterdagen en zondagen. De meeste vieringen zullen worden opgeluisterd door gilden en koren. Daarnaast zullen in de Meimaand speciale activiteiten georganiseerd worden waarbij de Bosschenaren elkaar online en offline ontmoeten.

Vergeet bij jouw volgende bezoek aan ’s-Hertogenbosch niet een bezoekje te brengen aan onze Zoete Moeder.