Monumenten in ’s-Hertogenbosch - Deel 1

In ’s-Hertogenbosch vind je gemeentelijke monumenten en rijksmonumenten. Gemeentelijke monumenten worden beschermd omdat ze voor een gemeente van belang zijn, ze zijn vaak beeldbepalend, een rijksmonument is van nationaal belang. Bij mijn onderzoek voor dit artikel ben ik erachter gekomen dat wij in ’s-Hertogenbosch echt heel veel monumenten hebben. Volgens de website monumenten.nl vind je in de stad 544 rijksmonumenten en 220 gemeentelijke monumenten. In dit artikel schrijf ik iets over de monumenten waar je wat kan beleven. 

De Sint Jacobskerk en het Groot Tuighuis

De eerste Sint Jacobskerk (De Oude Sint Jacob en nu Groot Tuighuis, gelegen in de Bethaniëstraat) was rond 1430 een kapel en gasthuis voor pelgrims die onder andere op weg waren naar Santiago de Compostella. Na 1560 kreeg het de functie van parochiekerk. Na het beleg in 1629 werd ook deze kerk ingezet voor protestantse diensten, het katholieke geloof was immers in de ban gedaan. Later is het gebruikt als wagenhuis, paardenstal, militair arsenaal en tuighuis. Tijdens deze periode werden er ook verdiepingen in het gebouw geplaatst. Tot ongeveer het einde van de eerste wereldoorlog heeft de infanterie in het pand gezeten. Het Noord-Brabants museum is in dit pand begonnen totdat het uit zijn voegen groeide en verhuisde. Nu zit de afdeling Erfgoed ’s-Hertogenbosch in het pand en op dit moment wordt het pand grondig verbouwd. Straks vind je hier een modern erfgoedcentrum.

In 1844 werd de tweede Sint-Jacobskerk gebouwd in de Hinthamerstraat. Deze kerk was een waterstaatskerk en is dus gebouwd met financiële steun vanuit de overheid.

De derde Sint-Jacobskerk werd in 1905 gebouwd op de plek van de tweede kerk. In 1907 werd daar de eerste dienst gehouden en in 2002 de laatste. In 2007 werd in de kerk het Jheronimus Bosch Art Center geopend en het is tevens een evenementenlocatie.

Meer over parken in Den Bosch lezen? Lees het artikel: Parken in ‘s-Hertogenbosch.

Goulmy en Baar, Willem II

In 1856 wordt Eugène Goulmy geboren in ’s-Hertogenbosch, een ondernemend en intelligent kind. Hij is geen studiehoofd maar een echte doener en hij trekt het land in om in de leer te gaan bij enkele sigarenfabrieken. Hij ontwikkeld zich tot een vakman. Als hij 20 jaar is verkrijgt hij een meerderjarigverklaring zodat hij zijn eigen werkplaats kan beginnen. Hij is erg succesvol en gaat daarom een samenwerkingsverband aan met Rudolph Baar. Samen richten ze de NV Nederlandse Sigarenfabriek Goulmy & Baar op en openen ze in Amsterdam een tabakspaleis. Maar voor Eugène blijft het zuiden van het land lokken, hij is tenslotte Bosschenaar en de lonen in het zuiden liggen aanzienlijk lager dan in de hoofdstad. In overleg met het stadbestuur wordt er in ’s-Hertogenbosch een sigarenfabriek geopend. Eerst staat de fabriek in de binnenstad, maar is al snel te klein dus wordt er een pand gebouwd in de nieuwe wijk Het Zand. Na een uitbreiding in 1907 is het de grootste sigarenfabriek van het land, alle sigaren worden met de hand gemaakt en een heel groot gedeelte is bestemd voor de export. Na de Eerste Wereldoorlog maakt de industrie een moeilijke tijd door en is er weinig werk voor de sigarenmakers en in 1929 komt er een einde aan de samenwerking tussen Goulmy en Baar. De fabriek wordt overgenomen door de eigenaar van de Willem II fabrieken, een sigarenfabriek uit Valkenswaard en vanaf die tijd worden de sigaren machinaal gemaakt. Door de krimpende markt en de mechanisering neemt de werkgelegenheid af en Willem II maakt maar 4 jaar gebruik van het pand in ’s-Hertogenbosch. Daarna is er geen sigarenfabriek meer in ‘s-Hertogenbosch. Tijdens de Tweede Wereldoorlog dienen de kelders van het pand als schuilkelder en loopt het pand flink wat schade op. De schade wordt na de oorlog hersteld en in 1979 koopt de gemeente ’s-Hertogenbosch het pand en nu kan je er het W2 Poppodium vinden, diverse ateliers en de Koninklijke Harmonie heeft hier zijn repetitieruimte.

Het Kruithuis

Het woord zegt het al: het Kruithuis is een gebouw waar munitie wordt opgeslagen. Dit is het enige Kruithuis uit de Tachtig jarige oorlog dat nog bestaat. Het is een zeshoekig gebouw, de buitenmuren zijn een meter dik en van baksteen en natuursteen. Er is een binnenplaats met minder dikke muren. Het gebouw is zo ontworpen dat als de munitie ontploft het gebouw zo de lucht in zou vliegen dat het de stad niet zou beschadigen. Na het beleg van ’s-Hertogenbosch werd er onder andere een wapenfabriek gevestigd. In de Tweede Wereldoorlog werden er diverse standbeelden opgeslagen, onder andere het standbeeld van Jeroen Bosch. De Bosschenaren waren bang dat deze slachtoffer zouden worden van het oorlogsgeweld of de smeltovens van de bezetter. Na de oorlog vestigde er een school voor architecten en daarna het Stedelijk Museum. Nu heeft Stedelijk Overleg Kunstenaars ’s-Hertogenbosch zijn plek in het Kruithuis gevonden en kan je er regelmatig exposities bezoeken.

Rondom het Kruithuis is het ook prachtig wonen. vb&t Makelaars heeft ook een vestiging in Den Bosch. Dus mocht je op zoek zijn naar een droomwoning in deze historische buurt tussen De Dieze, Aa en Dommel, dan kan onze makelaar in Den Bosch hierbij helpen. Mocht je al een woning hebben en deze willen verkopen, kunnen wij ook gratis en vrijblijvend een waardebepaling afgeven. Op die manier kun je jouw budget bepalen voor de nieuwe woning in bijvoorbeeld de mooie straat: Van der Weeghensingel.

De Leeuwenburg (Hotel Central)

Deze plek op de markt van ’s-Hertogenbosch is zo’n beetje de oudste bebouwde plek van de stad en al in het begin van de 15 e eeuw wordt er gesproken van een stenen huis in bezit van een adellijke familie. De geschiedenis vertelt dat keizer Maximiliaan van Oostenrijk en zijn tweede echtgenote hier gelogeerd hebben. Tot 1639 is het pand bewoond geweest daarna vond de hoofdwacht van de militaire ordetroepen daar zijn plek. Daarna is het postkantoor in het pand gevestigd geweest en vanaf 1896 werd het in gebruik genomen als hotel en restaurant. Als je hier gaat overnachten slaap je dus op de plek waar 500 jaar geleden beroemdheden sliepen maar waar nu ook nog steeds elk jaar met carnaval prins Amadeiro slaapt.

De Sint Janskathedraal en zijn toren

De officiële naam van onze Sint Jan is: de Kathedrale Basiliek van Sint Jan Evangelist. De kathedraal heeft al heel veel meegemaakt. Denk aan de branden die de kathedraal getroffen hebben, de oorlogen die de inwoners van ’s-Hertogenbosch belaagd hebben en natuurlijk de vele restauraties. Er valt zoveel te vertellen dat een rondleiding met een gids zeker een aanrader is. Ook is het mogelijk om de toren onder begeleiding te beklimmen. Je komt langs het carillon en kan het uurwerk goed bekijken. Bovenin de toren is een tentoonstelling over de bouw en restauratie van de toren. En dan het uitzicht, je kan heel ’s-Hertogenbosch zien! En naast de kathedraal is Museum De Bouwloods, vanaf deze plek werden de bouw en restauratiewerkzaamheden gecoördineerd en daar kunnen ze je in het museum alles over vertellen.
In december en januari is er in de Sint Jan een kerststal, deze heeft elk jaar een wisselend thema en wordt samengesteld met levensgrote kerstfiguren en opgezette dieren uit alle windstreken.

Meer over natuurgebieden nabij Den Bosch lezen? Lees dit artikel: Natuurgebieden in en nabij ’s-Hertogenbosch.

De Watertoren

De Watertoren is gebouw in 1885 na afschaffing van de vestingwet en ligt dus vlak achter de vestingmuren van ‘s-Hertogenbosch. De toren is 33 meter hoog en helemaal van baksteen. Door het ontwerp en het gebruik van de bakstenen lijkt het meer op een toren van een kasteel dan op een watertoren. De twee reservoirs van de toren zijn vlakbodems en de watertoren voorzag in een constante druk op de waterleidingen. Ook diende het als buffer voor de stad ’s-Hertogenbosch. Sinds 1974 is de watertoren niet meer in gebruik en vind je hier kantoren en een restaurant.