Monumenten in ’s-Hertogenbosch - Deel 2

In dit artikel schrijf ik iets over een aantal monumenten die je tegenkomt tijdens jouw wandeling of fietstocht door de stad. Het zijn allemaal rijksmonumenten, dat betekend dat ze van nationaal belang zijn.

Sint-Catharinakerk

De Sint Cathrien is gelegen aan het Kruisbroedershof is vernoemd naar de heilige Catharina van Alexandrië, je vind een beeld van haar boven het portaal. De kerk wordt ook wel Kruiskerk of Kruisherenkerk genoemd. Deze naam stamt af van de eerste Kruisheren. Deze mannelijke kloosterorde vestigde zich in 1468 in ’s-Hertogenbosch en bouwden hun kloosterkerk op de plek waar nu deze kerk staat. In 1629 wordt ook deze kerk protestants en blijft dat tot 1794. Daarna wordt de kerk gebruikt als hooischuur en paardenstal en raakt het pand in verval. Napoleon geeft de kerk terug aan de katholieke bevolking en de functie van kerk wordt weer hervat, en in 1844 werd met de bouw van een nieuwe Sint Catharinakerk begonnen. De bouw was alleen niet goed geslaagd, dus in 1917 werd er besloten om een nieuwe kerk te bouwen. Het ontwerp voor de derde kerk is geïnspireerd op de Hagia Sophia en is in de Neo-Byzantijnse stijl. Wist je dat de kerk over de Kerkstroom gebouwd is, deze is onderdeel van de Binnendieze en tijdens een rondvaart, vaar je dus onder de kerk door.

De Drakenfontein

Midden op het stationsplein, recht voor de vooringang van station ’s-Hertogenbosch staat deze fontein met op zijn sokkel de draak. Het standbeeld staat hier sinds 1903 was onderdeel van een wedstrijd uitgeschreven door de gemeente. De wedstrijd was uitgeschreven voor het oprichten van een gedenkteken voor de overleden dochters van de Commissaris van de Koningin. Maar waarom staat er een draak op de sokkel, wat heeft dat te maken met de dochters van de Commissaris? Het ene verhaal is dat dit komt door de achternaam van de Commissaris; Jonkheer Bosch van Drakestein was. Het andere verhaal vertelt dat ’s-Hertogenbosch, gelegen in moerasgebied, een onneembare stad was en daarom de Moerasdraak genoemd werd. In oktober 2000 viel de draak van zijn sokkel, de oorzaak was roestvorming. De draak werd gerestaureerd en in december 2001 teruggeplaatst. In 2020 en 2021 is de fontein gerestaureerd en heeft de draak tijdelijk gelogeerd in de voortuin van het Noordbrabants Museum.

De Moriaan

De Moriaan geldt als één van de oudste bakstenen huizen van Nederland en staat op de markt. Het pand is in de 13 eeuw gebouwd als woonhuis en is bewoond geweest door belangrijke Bossche families. Ook is het pand in gebruik geweest als vergaderruimte, opslag- en winkelruimte. Er waren plannen om het pand te slopen, maar gelukkig zijn deze niet doorgegaan. In 1963 zijn ze van start gegaan met de renovatie en werd het pand teruggebracht naar zijn oorspronkelijke staat. Veel in de binnenkant van het pand zijn nog origineel en authentiek. Tot voor kort zat de VVV in het pand, nu het bezoekerscentrum Visit Den Bosch.

Meer over natuur rondom Den Bosch lezen? Lees dit artikel: Natuurgebieden in en nabij ’s-Hertogenbosch.

Draaibrug

De brug ligt over de Dommel in de wijk Het Zand. De brug heeft een draaipijler in het midden en is dus beweegbaar. De bouw begon in 1901 toen ook de woonwijk ontwikkeld werd en was bestemd voor de tram uit Veghel en Oss. In 1937 werd de tramlijn opgeheven en tijdens de bevrijding van ’s-Hertogenbosch werd de brug ernstig beschadigd en kon niet meer draaien. De brug werd daarom provisorisch hersteld en in 1994 is de brug grondig gerestaureerd. De brug kan met de hand geopend worden voor de recreatievaart.

Een woning kopen rondom de Draaibrug? Neem contract op met onze makelaar in Den Bosch voor een vrijblijvend gesprek en bekijk ons aanbod.

Synagoge

De Joodse gemeente in ’s-Hertogenbosch is een van de oudste in de Nederlanden. In de stad waren diverse huis-synagogen gevestigd. Pas in 1823 werd er in opdracht van mr. Bernardus Hartogensis een groot bedehuis gebouwd wat in bruikleen werd gegeven aan de Joodse gemeenschap. In 1886 werd het pand, wat inmiddels geschonken was aan de gemeenschap, verbouwd of zeg maar herbouwd, zo groot waren de wijzigingen aan het pand. Sinds de jaren 70 van de vorige eeuw werd de synagoge niet meer gebruikt waarvoor deze gebouwd was en het pand raakte dan ook in verval. Na restauratie is het nu weer te bezoeken en in gebruik door muziekcentrum De Toonzaal. Buiten de synagoge herinnert een namenmonument ons aan de 293 vermoorde stadsgenoten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook vind je hier 3 vitrinekasten voor bijpassende kunst.

Mariënburg

Al in de middeleeuwen was hier een klooster, de Burcht van Maria, welke onderdeel was van de zusters Franciscanessen. Het klooster werd tijdens de beeldenstorm in 1566 flink getroffen. De franciscanessen vertrokken na 1629 en de gemeenschap stierf uit. Een nieuwe kloostergemeenschap, de zusters van Jezus, Maria en Jozef, opgericht in Amersfoort kwam rond 1826 naar Brabant. Omdat de gemeenschap te groot werd voor de panden waar zij gevestigd waren, werd er op de plek van het voormalige klooster Mariënburg een nieuw moederhuis gebouwd. De zusters namen de naam van het voormalige klooster over en in de loop der tijd met het uitbreiden van de zustergemeenschap werd het pand ook uitgebreid. Het pand wordt in de Tweede Wereldoorlog gevorderd door de bezetter, op Dolle Dinsdag 5 september 1944, vluchten zij halsoverkop en de Bosschenaren ontdekken grote hoeveelheden cognac in het klooster. De bezetter komt na een paar dagen weer terug, en eist de gestolen waar terug. Dat was zoals je begrijpt niet meer mogelijk… De Bosschenaren spreken dus niet van Dolle Dinsdag, maar Cognac Dinsdag. Na de oorlog is de Mariënburg een klooster maar ook een kweekschool en huishoudschool. Veel vrouwelijke stadsgenoten hebben hier les gehad van de zusters. Inmiddels is de kloosterfunctie opgeheven en is een gedeelte van het pand verbouwd tot appartementen en in het andere gedeelte zit het JADS, dus de functie van school is nog steeds aanwezig. Er zijn 2 kloostertuinen, 1 is alleen toegankelijk voor studenten, maar door het hek aan de Uilenburg kan je wel het Perenlaantje bewonderen. De andere kloostertuin is ingericht als stadspark, hier vind je een heerlijk grasveld en speeltuin voor de kleintjes. Tijdens Open Monumentendag is het voormalig kloostergebouw met kloostertuinen onder begeleiding te bezichtigen.

Standbeeld Jeroen Bosch en De Kleine Winst

Het is nog steeds onduidelijk of onze bekendste Bosschenaar, de schilder Jeroen Bosch, geboren is in dit pand of er in zijn jeugd gewoond heeft. In de archieven is terug te vinden dat tijdens de stadsbrand van 1463 zich in het pand een schildersatelier bevond, waarschijnlijk dus het atelier van de vader van Jeroen Bosch, die ook schilder was. Van het oorspronkelijke pand uit de tijd van Jeroen Bosch is alleen de kelder nog bewaard. Verder is dit een prachtig mooi pand op de markt en kan je hier nu het Museum Huis van Bosch bezoeken. Voor het pand staat Jeroen Bosch op zijn sokkel.

Nog meer lezen over monumenten in Den Bosch? Lees deel 1 hier.