Natuurgebieden in en nabij ’s-Hertogenbosch

Soms wil je even weg. Weg uit de drukte van de binnenstad. Even weg uit de kinderrijke buitenwijk of gewoon even genieten van de rust in de natuur. Of misschien twijfel je of je, als je in
’s-Hertogenbosch gaat wonen, wel op genoeg plekken natuur en ontspanning kan vinden. In dit artikel vertel ik je meer over een aantal natuurgebieden direct in de nabijheid van, of zelfs midden in de stad.

Het Bossche Broek

Het Bossche Broek ligt aan de zuidkant van ’s-Hertogenbosch en is een oud moerasgebied in het dal van de Dommel. Ik woon toch al een tijd in ’s-Hertogenbosch maar eigenlijk nooit begrepen waar dat Broek nou voor staat. Een Broek is een laaggelegen gebied dat nat blijft door opwellend grondwater of een gebied dat langs een rivier of beek ligt en regelmatig overstroomt en in de winter langdurig onder water staat. Vanuit het centrum van ’s-Hertogenbosch loop je zo het natuurgebied in en als je achterom kijkt zie je het prachtige silhouet van ‘s-Hertogenbosch. In 1934 waren er plannen om het natuurgebied te veranderen in een villawijk, kan je het je voorstellen? Gelukkig zijn die plannen niet doorgegaan en kunnen we nog steeds vanuit de binnenstad van de rust van de natuur genieten. In Het Bossche Broek heb je asfaltpaden waar je kan fietsen en/of skaten en zandpaden waar je heerlijk kan wandelen. In het gebied vind je weilanden, rietkragen graslanden en hooilanden. Neem je verrekijker mee en ga op zoek naar de kievit, fuut of blauwborst. Ook fazanten en reeën laten zich regelmatig zien.

De Gement en De Moerputten

De Gement is het gebied tussen ’s-Hertogenbosch-Drongelen en De Moerputten. In De Gement zijn in het verleden twee grote poelen en diverse sloten afgegraven zodat er een natte natuur kon ontstaan. Het gebied is onder andere de thuisbasis voor veel watervogels.
Aansluitend aan De Gement ligt het gebied De Moerputten. In het gebied ligt De Moerputtenbrug onderdeel van de voormalige spoorlijn ’s-Hertogenbosch – Lage Zwaluwe. Via deze spoorlijn werden onder andere halfproducten bestemd voor de schoenindustrie in De Langstraat vervoerd. Hiernaar verwijst de bijnaam van de spoorlijn: Het Halve Zolenlijntje. Omdat de spoorlijn werd aangelegd in nat gebied moest dit gedeeltelijk over een brug. De spoorbrug is sinds 1995 een Rijksmonument en staat er, na diverse restauraties, tip top bij. In het gebied zijn verschillende wandelroutes uitgezet. Neem als je de eerste keer in dit gebied komt zeker de route waarbij je over de brug kan lopen en neem je camera mee. De Moerputtenbrug is namelijk heel fotogeniek. In De Moerputten bevind zich laagveenmoeras en dus een grote diversiteit aan flora en fauna. Als je geluk hebt kom je een Pimpernelblauwtje tegen, deze vlindersoort was bijna verdwenen uit ’s-Hertogenbosch en omgeving.

Lijkt het je iets om te wonen in het mooie ‘s-Hertogenbosch? Of wil je verhuizen binnen de stad? Schakel dan onze aankoopmakelaar in. Onze makelaar in Den Bosch helpt jouw graag met het vinden van je droomhuis.

De Heinis

In tegenstelling tot Het Bossche Broek en De Gement/De Moerputten ligt De Heinis midden in ’s-Hertogenbosch tussen de bebouwing. Het is een kleine oase van rust en een natuurlijk achtertuin van bijvoorbeeld de wijk De Herven. In het gebied ligt een dijk die in de 14^e eeuw opgeworpen is om ’s-Hertogenbosch tegen het water te beschermen. Ook vindt je naast moerassige gedeelten, wat bos en diverse wielen in het gebied. Een wiel is een overblijfsel van overstroming, door het rondkolkende water ontstonden diepe gaten. Ik ben hier regelmatig eekhoorntjes tegengekomen, dus goed opletten als je hier wandelt of fietst.

Landgoed De Pettelaar en aansluitende gebieden

Landgoed De Pettelaar ligt zuidelijk van ’s-Hertogenbosch. Het landgoed vormt samen met Het Dooibroek, Het Sterrebos, Oud Herlaar, en Landgoed Haanwijk een prachtig gebied. Je komt hier via de wijk ’s-Hertogenbosch Zuid, via Het Bossche Broek onder de A2 door of vanuit Halder of Sint-Michielsgestel. In het gebied kan je fietsen en wandelen. In de 17^e eeuw werd een gedeelte van het gebied De Pettelaar afgegraven om de vestingstad ’s-Hertogenbosch op te hogen. Vanaf 1748 is het gebied meer ingericht als een landgoed. Dit zie je niet alleen in De Pettelaar terug maar ook in Het Sterrebos en Landgoed Haanwijk. De mooiste laan vind ik die bij Huize Haanwijk, via deze laan loop of fiets je richting Halder onder prachtige oude bomen. De bosuil voelt zich hier thuis, in de tuin bij Huize Haanwijk wordt hij of zij overdag regelmatig in één van de bomen gezien. In het gehele gebied zijn diverse wandelroutes uitgezet die allemaal de moeite waard zijn. Ze leiden je langs de rivier De Dommel, moerasgebieden en weilanden en van een kasteel, naar oude boerderijen en een statig landhuis. Tijdens deze één van deze wandelingen heb ik hier de ijsvogel en het goudhaantje gezien. Naast wandelen en fietsen is er kan je bij Huize Haanwijk het Museum Romijns Halder bezoeken of lekker iets drinken bij theehuis ’t Haantje.

Landgoed Coudewater en Landgoed De Wamberg

Gelegen tussen Rosmalen en Berlicum was tot 1713 op Landgoed Coudewater een dubbelconvent gevestigd. Na de val van ’s-Hertogenbosch in 1629 en de onderdrukking van het Katholieke geloof zijn de laatste bewoners naar Uden gevlucht. Later is op het landgoed een psychiatrische inrichting gevestigd en sinds 2019 wordt het landgoed ontwikkeld voor wonen, werken en natuur. Op het landgoed staan veel monumentale bomen zoals platanen en beuken.
Landgoed De Wamberg is in het bezit geweest van diverse families van aanzien uit ’s-Hertogenbosch en omgeving. Het kasteel, Huis de Wamberg, dat op het landgoed staat, dateert uit 1620 en op het landgoed vindt je nog enkele oude boerderijen. Ook in dit gebied had men last van hoog water. De naam ‘wam’ komt waarschijnlijk van ‘wamen’ wat weer staat voor modder opwellen. Om de stad ’s-Hertogenbosch van eten te voorzien werd op de landgoederen een agrarisch landschap gecreëerd en ook werd er voor de tuin van het kasteel een landschapsplan ontworpen. Dit zie je nu nog terug; er zijn lanen, waterpartijen en vergezichten. Ook Landgoed de Wamberg is bekend om zijn bomen, hier vindt je eiken en berken. Naast veel vogels wonen er op Landgoed De Wamberg een aantal dassenfamilies, de natuurorganisaties doen er alles aan om er voor te zorgen dat zij niet gaan verhuizen uit dit gebied. Volg de wandeling ‘Ommetje Coudewater en De Wamberg’ van bijna 6 km en bezoek Landgoed Coudewater en Landgoed De Wamberg in één keer.

De Vughtse Heide

Dit gebied is eigendom van het Ministerie van Defensie en er wordt nog regelmatig geoefend in het gebied. Ook in het verleden heeft het gebied heel wat defensieve activiteiten gezien maar het is daarnast ook gebruikt voor het laten grazen van het vee. In 1842 kwam het gebied in handen van Koning Willem II en werd er een fort gebouwd ter verdediging van ’s-Hertogenbosch; het fort Isabella. Om het fort heen werden 8 lunetten opgeworpen, een Lunet is een halvemaanvormige versterking waar weer een gracht omheen ligt. Drie van deze lunetten kan je tijdens jouw wandeling op de Vughtse Heide nog onderscheiden in het landschap. Ook de Tweede Wereldoorlog is aan dit gebied niet voorbijgegaan. De bezetter bouwde hier concentratiekamp Vught, dit is nu Nationaal Monument Kamp Vught wat je kan bezoeken om meer over de geschiedenis van het kamp te weten te komen. De Vughtse Heide is, omdat het een combinatie is van oude bomen, dicht struikgewas, water en open plekken, een ideale woonplek voor vogels. Tijdens jouw wandeling zal je veel spechten en gaaien horen.